Slaap kindje slaap

Go with the flow of je baby in een ritme? – En alles er tussenin!

“Slaapt hij al door?” hoe vaak heb je deze vraag al gehoord? Het slaapgedrag van je baby is misschien wel het meest besproken onderwerp. Het kan je behoorlijk onzeker maken en aan het twijfelen brengen. Zeker als je nog zoekende bent en het graag allemaal goed wilt doen als kersverse moeder. Je bent immers ook nog in de fase dat je baby en jij elkaar eigenlijk pas net leren kennen.

Waar een heleboel dingen in dit leven maakbaar en planbaar zijn (we zijn zo gewend controle te hebben) merk je al dat dit toch echt, wanneer het om kinderen gaat nu even wat anders ligt. Dit begint al tijdens je zwangerschap, eigenlijk zelfs daarvoor al, het zwanger worden: ging dat gemakkelijk, was het een langdurig traject of zelfs geheel onverwacht? En dan als proef of de som de bevalling, er wordt toch ineens een dosis flexibiliteit en verleggen van grenzen van je gevraagd! Eigenlijk is dit al voorbereiding voor het moederschap. De kunst is om in het moederschap bij jezelf te blijven, je eigen weg te vinden die bij jou, je baby en jullie gezinsleven past. Zo ook bij het slapen.

Want, hoe slaapt jouw kind en wat vind jij persoonlijk daarvan?

Realiseer je dat namelijk iets pas daadwerkelijk een ‘probleem’ is als je dat zelf zo ervaart. Én slaap kunnen we niet afdringen, wat we wel kunnen wel de omstandigheden aanpassen, meer over slaap te weten komen en afstemmen op je baby om haar signalen op te pikken en daar responsief op te reageren. Herken je dit?:

• Heeft je baby jou nodig om in slaap te vallen?
• Wordt je baby regelmatig wakker ’s nachts?
• Slaapt je baby alleen lekker in de draagdoek, kinderwagen of op/dichtbij jou?
• Gaat je baby pas laat in de avond ‘de nacht in’

Zijn jouw antwoorden ‘ja’ en maakt je baby (over het algemeen) een vrolijke indruk, drinkt en groeit je baby goed? Ga dan bij jezelf na: is dit slaapgedrag daadwerkelijk wel een issue voor mij persoonlijk? Of is het iets dat van een ander komt, of waarvan je denkt dat het anders hoort of zelfs op een bepaalde manier moet? Maken verhalen of vragen van anderen je onzeker (social media, vriendinnen, familie, ook sommige medewerkers van het consultatiebureau zijn hier een kei in)? Bovenstaand hoeft namelijk allemaal geen punt te zijn! Zeker als je zelf flexibel bent om mee te bewegen met het natuurlijke ritme en de behoeftes van je baby. Het kan zelfs een bewuste keuze zijn: samen slapen met je baby of er altijd bij blijven tot je kindje slaapt. Wil je meer weten over veilig samen slapen google dan op eens op ‘McKenna’: James J. McKenna stelde een aantal richtlijnen op toen hij ontdekte dat veel ouders niet weten hoe ze veilig kunnen slapen met hun baby. Ook de term ‘attachment pareting’ oftewel ‘natuurlijk ouderschap’ kan interessant zijn om verder te onderzoeken.
Ook in het slapen ga je je eigen weg vinden. Jij (en je partner) bepalen hoe het slapen er bij jullie in huis aan toe gaat, niemand anders.

Maar… werkt het slapen zoals het nu gaat niet voor jullie? Of zijn er misschien andere dingen aan de hand, die zich uiten in het slaapgedrag? Dan wordt het tijd om wat handvatten te zoeken en te ontdekken wat er wel passend is op dit moment. En het ‘dit moment’ is misschien wel het belangrijkste woord in deze zin;), want met een baby kan het zo weer anders zijn een paar weken later. Eerst is het handig te onderzoeken WAT er precies niet werkt en WAAR dat door komt.

Herken jij je hierin? Hoe het NU gaat:

• Resulteert in veel huilen en of oververmoeidheid bij mijn baby of bij mijzelf en dit loopt op, het lijkt alleen maar meer te worden: als dit zo door gaat houd ik het niet meer vol
  – Heel goed dat je op zoek gaat naar handvatten!
• Het is mijn eerste kind. Ik ben erg aan het twijfelen hoe ik het aanpak, mijn hele dag lijkt te draaien om de zorg voor mijn baby. Ik wil graag mijn baby volgen en zoek naar een methode die me houvast geeft. Door alle verschillende adviezen, methoden en schema’s zie ik door de bomen het bos niet meer.
  – Herken je je hierin? Ga dan na of het echt de behoefte is aan een ritme. Of zoek je eigenlijk bevestiging en een boost in je zelfvertrouwen dat jouw manier ook prima is?
• Ik heb een gezin met meerdere kinderen. Waar ik bij een eerste baby me aan kon passen aan het kind heb ik nu zoveel om rekening mee te houden!
  – Er is nu een basis om rekening mee te houden, er is al een gezinsritme ontstaan, er wordt dus meer flexibiliteit en aanpassing van je baby verwacht, maar er is ook al meer bestaand ritme. Bijvoorbeeld nu wel reden om je baby’s avonds ook op tijd in slaap te willen hebben, middagslaapjes van kindjes te combineren, of juist meer slaapjes onderweg doordat je tegelijk buiten gaat spelen of met schooltijden rekening houdt.
• Meerdere mensen zorgen gedurende de week voor mijn baby. Ik wil graag dat er voor mijn baby min of meer structuur zit, waardoor het ritme herkenbaarheid geeft.
  – Gaat je kind naar opvang of oppas? Of heb je zelf een werkritme waardoor je meer in een vast stramien zit met op tijd de deur uit. Een ritme kunnen aanhouden waarin iedereen kan meegaan, maakt heb makkelijker wanneer er meerdere mensen zijn die voor je baby zorgen.

6 stappen naar meer rust en makkelijker slapen:

Oké, nu je voor jezelf het waarom helder hebt is het tijd voor actie, in 6 stappen help ik je uit te zoeken wat aanpassingen kunnen zijn om jullie leven makkelijker te maken en meer slaap te realiseren voor iedereen.

1. Ga na of dit slaapgedrag een signaal van wat er eigenlijk dwars zit.
2. Wat kun je in je eigen ritme en gewoontes aan passen om het jullie makkelijker te maken?
3. Breng een poosje het ritme van je baby in kaart, zo krijg je inzicht in hoe het nu echt gaat.
4. Zorg voor genoeg slaap voor baby en jezelf.
5. Je kindje helpen met het vinden van een ritme of juist toegeven aan flexibiliteit die bij jullie samen past op dit moment, soms ook een stukje acceptatie hoe dat dan is.
6. Wanneer je het belangrijk vindt, je baby liefdevol helpen zelf in slaap te gaan vallen.

Kanttekening: een baby is zo in ontwikkeling en ontleent een gevoel van veiligheid aan nabijheid. Je zal merken dat deze behoefte in perioden soms nog sterker zijn, bijvoorbeeld bij een mentale of motorische ontwikkeling, een groeispurt of griepje, tandjes die doorkomen. Ook als jullie op een moment meer gescheiden zijn op de dag, wordt dit vaak in de avond of nacht ingehaald, baby komt bijtanken bij zijn favoriete persoon!

Stap 1: Is er iets onderliggends?

Dat er fases in de babytijd zijn waarin het slapen tijdelijk wat moeizamer gaat is heel normaal. Misschien maakt je kleintje wel net een ontwikkeling door en heeft het daardoor meer behoefte aan nabijheid. Of is er ineens iets nieuws ontdekt in het waarnemen van de buitenwereld en is dat zo interessant dat je baby zich daar moeilijk van af kan sluiten, met minder makkelijk inslapen tot gevolg. Alle prikkels van de dag worden verwerkt in slaap. Zo krijg je er ook begrip voor, dat als je je realiseert hoeveel er in ontwikkeling is en hoe hard die hersentjes bezig zijn, dat het helemaal niet vreemd is wanneer je dat op een manier merkt aan je baby. Realiseer je dat een baby nooit gedrag expres toepast, je kunt een kleintje dat eerste jaar niet verwennen met je aandacht.

Is het al langer zo? Heb je zelf het gevoel dat er meer an de hand is?

• Sluit medische aandoeningen uit.
• Bezoek een Osteopaat om spanning in het lijfje te laten verminderen.
• Is er iets dat nog zorg nodig heeft: verwerking van een geboorte trauma of heftige ervaring in de eerste weken? Dit kan ook bij jezelf zijn. Wanneer jullie samen een heftige bevalling door hebben gemaakt kan dit doorwerken, misschien ben je onbewust bang je baby kwijt te raken of iets fout te doen. Of wanneer jij en je baby gescheiden zijn geweest, zoekt je baby steeds de bevestiging dat je er nog voor hem bent. Hier de ruimte aan geven, het erkennen en het uitspreken (naar je baby) kan helpen.
• Wordt er ook responsief gereageerd op andere behoeftes van je baby? Zoals ook aandacht en nabijheid wanneer alles goed gaat? Krijgt ze voeding op verzoek, worden (fles) voedingen niet te groot of de tussentijd gerekt?

Stap 2: Het aanpassen van jouw ritme

In plaats van je baby zich aan te laten passen, passen jij en de andere volwassenen die voor je baby zorgen zich aan. Dit kunnen hele praktische aanpassingen zijn. Denk aan eerder eten klaar maken zodat het thuiskomen na een werkdag rustiger verloopt. Iemand regelen voor het huishouden, omdat je daar gewoonweg niet aan toekomt. Kijken hoe je op een ander moment qualty time met je partner door kunt brengen. Eventueel je werk nog uitstellen of minderen.

Stap 3: In kaart brengen van het ritme

10 minuten voelen soms als een uur als je met een huilende baby rondloopt. Als je (over)vermoeid bent denk je niet meer helder, je bent meer geprikkeld en emotioneler. Het is fijn om feitelijk op een rijtje te zetten hoe het gaat en wie weet ontdek je bepaalde patronen. Er zijn apps, maar ik ben voorstander het simpel met pen en papier te doen (ben je niet de hele tijd met je telefoon in de weer).

Tip: gebruik de ritmekaart van Happybabycoach/Osteopaat Anja Caers. Via de link vind je ook meer uitleg en het doel van het gebruik ervan.

Stap 4: Genoeg slaap

Chronisch slaaptekort is killing. We gaan nu dus eerst zorgen voor meer slaap. Voor jezelf kijk je hoe je rustmomenten in kunt bouwen. Is er een moment op de dag dat je even kan gaan liggen en wat bij kan slapen? Ga bijvoorbeeld (tijdelijk) ’s avonds om 21:00 naar bed om wat uurtjes te maken voor 24:00.

Voor je baby kan op tijd laten slapen en rekening houden met de wakertijden passend bij de leeftijd van je baby een enorm verschil maken. Goed om meer te weten over slaapgedrag en slaapbehoeftes van je baby, daar kun je dan op inspelen! Er zijn een aantal ‘common mistakes’, of eigenlijk beter gezegd veel voorkomende onwetendheden waardoor er miscommunicatie is tussen jou en je baby.

1. Mijn baby is zo alert en energiek, zo geïnteresseerd dat hij weinig slaap nodig heeft – extra actief zijn is een teken van oververmoeidheid.
2. Mijn baby huilt in de avond en is ontroostbaar, ik weet het niet meer, niets is goed – overprikkeling kan zorgen voor ontlading, je baby kan dit maar op een manier: huilen
3. Mijn baby slaapt ’s nachts niet lekker, hij slaapt vast te lang overdag – het vreemde is slapen doet slapen: meer slaap overdag is vaak betere slaap ’s nachts!

Hieronder vind je een tabel met gemiddelde slaapbehoeften, en wakkertijden van een baby per leeftijd:

Het slapen ’s nachts is niet per se de uren aaneengesloten: ’s nachts wakker worden past bij veel baby’s in hun natuurlijke ritme, behoefte aan voeding, het checken van nabijheid, en dan weer lekker door met de nacht. Geef je borstvoeding en wil je dit voorlopig nog doen? Nachtvoedingen horen er bij en zijn ook goed om jouw productie op peil te houden. Het rekken van tijd tussen voedingen is in mijn mening niet wenselijk. Wel kan het zo zijn dat je baby niet per se voor een voeding wakker wordt, maar meer voor een check van nabijheid. Een aai over de bol of het geven van een speentje kan dan ook genoeg zijn om je kleintje weer naar dromenland te begeleiden.

Als je in de gaten krijgt wat de subtiele slaapsignalen van je baby zijn kun je daar op inspelen. Als een baby overprikkeld of oververmoeid is kunnen deze signalen ook verstoord zijn, baby toont ze bijvoorbeeld de hele tijd.

• Wrijven in oogjes;
• Jengelen, huilen, hangerig worden;
• Duim in de mond, zuigen op handjes/speen;
• Willen knuffelen/bij je zitten;
• Gapen;
• Wegkijken;
• Drukker worden.

Een baby heeft nog geen zelfregulatie. Het wegkijken, wegdraaien is een manier waarop ze zelf aan geven behoefte hebben om zich af te willen sluiten. Baby’s kunnen zichzelf niet troosten of afsluiten van prikkels en zal jou nodig hebben om hem daarbij te helpen. Een draagdoek is ook een heel fijn hulpmiddel om te helpen de prikkels te reduceren voor een baby.

De conclusie: genoeg slaap op de dag is super belangrijk, anders zit je met een oververmoeide en/of overprikkelde baby. Want als je de juiste signalen en ritmes weet te pakken zal je kind niet alleen makkelijker in slaap vallen, ook de kwaliteit van de slaap (dieper en langer) zal verbeteren. Daarmee voorkom je dat je kind oververmoeid raakt.

Stap 5: Wat past er nu bij jullie op dit moment?

Wat past er op dit moment bij jullie als gezin? Blijf in het nu. Een valkuil is om te veel vooruit te willen lopen, te veel bezig te zijn met wat komt. Veel vrouwen zijn in hun verlof al bezig zo goed mogelijk ritme te creëren, en daar stress van ervaren, voor als hun baby straks naar de opvang gaat. Zonde van de tijd van je verlof! Punt is dat je baby daar misschien zelfs nog niet aan toe is. Houd rekening met de leeftijd van je baby, de behoeftes die daarbij horen. Op dit prille mensenleventje maken een paar weken al een flink verschil. Ook mag je baby op de opvang leren meer in een ritme te komen, bij liefdevolle geduldige leidsters, die echt alles al een keer meegemaakt hebben.

Soms gaat dit ook over het loslaten van verwachtingen die je had over hoe het (slapen) zou zijn met een baby. Flexibiliteit van jou als ouder om bijvoorbeeld het babybedje (weer terug) op de ouderslaapkamer te zetten of je kindje in bed te nemen. Of slapen jullie samen omdat je dat zo gezellig vindt, maar merk je juist dat je baby toch eigenlijk beter in een eigen kamertje slaapt omdat hij zo gevoelig is voor alle prikkels?

Stap 6: Zelfstandig in slaap vallen

Op een gegeven moment krijgt je baby meer door wanneer er wel iemand bij haar is en niet, je baby zoekt de bevestig dat de persoon aan wie ze haar gevoel van veiligheid ontleed ook steeds in de buurt is. Er komt verlatingsangst. Vind je het belangrijk dat je baby zelf in bed in slaap valt, dan wil je dat ze zich ook veilig voelt in de slaapomgeving. Je zorgt dan voor herkenbaarheid in de vorm van een bedtijdritueel. Dit kan heel eenvoudig zijn, maar door op een vaste volgorde het slapen in te luiden gaat je baby dit herkennen en komt ze vanzelf in de ‘slaapstand’. Slaapassociaties spelen hierbij een rol, welke dat zijn heb je in de hand. Vind je het bijvoorbeeld prima om je baby in slaap te voeden, dan is dat het. Ga je voor zelfstandig in slaap vallen dan pas je daar je bedritueel op aan bijvoorbeeld even lekker knuffelen, pyjama aan, naar de slaapkamer gordijnen dicht, in bed een liedje zingen eventueel white noise geluiden aan, een knuffeltje er bij en slapen maar. Meer hierover lees je in ‘Baby in een droomritme’ van Stephanie Molenaar.

Ik hoop dat ik je hiermee meer op weg heb weten te helpen om uit te vinden wat bij je past, ingespeeld te zijn op je baby en je durft te vertrouwen dat jouw eigen keuzes de juiste zullen zijn.